ŻMIGRODZKI Stanisław
![]() |
płk inż., ur. w 1874 roku w Łasku.
Działacz niepodległościowy w PPS, ZWC i "Strzelcu"; uczestnik I wojny światowej w składzie Legionów; organizator i komendant KOSS; w czasie inwazji bolszewickiej - budowniczy rubieży obronnych; szef Inżynierii i Saperów DOK VIII i inspektor fortyfikacji Sztabu Głównego; kawaler Orderu Virtuti Militari.
Po ukończeniu szkoły średniej w Częstochowie, wyjechał za granicę na studia politechniczne. Jako student brał udział w ruchu narodowo-niepodległościowym. Z jego inicjatywy nastąpiło zjednoczenie kół młodzieży polskiej w Zurychu. Był również delegatem na Kongres Związków Zagranicznych Socjalistów Polskich w Londynie. W 1896 roku ukończył wydział budowy maszyn i elektroniki. Po powrocie do kraju, jako inżynier węzła kolejowego w Warszawie, rozwinął prace agitacyjno-organizacyjną w PPS. Za prowadzona działalność narodowo-patriotyczną został aresztowany przez władze rosyjskie w 1898 roku i osadzony w Cytadeli Warszawskiej. W czasie śledztwa symulował chorobę umysłową, w wyniku czego został za kaucją zwolniony i wyjechał do zaboru austriackiego, gdzie założył i prowadził firmę budowy dróg żelaznych. Jednocześnie działał w organizacjach niepodległościowych. Był członkiem PPS oraz organizatorem ZWC, a następnie "Strzelca", w którym występował jako instruktor szkolenia bojowego. W sierpniu 1914 roku z batalionem "Ryszarda" wymaszerował do Kongresówki, a we wrześniu tego roku został mianowany podporucznikiem. Jako oficer kompanii saperów 1 pułku, a następnie l Brygady Legionów brał udział w marszach i walkach od Kielc do Baranowicz (październik 1916 r.). W 1917 roku, na skutek odmowy złożenia przysięgi na wierność "sprzymierzonym", został internowany. W 1917 roku gen. Szeptycki powołał go na Inspektora Generalnego Straży Zbożowej do Krajowej Rady Gospodarczej. Równoczesne pracował w POW, aż do chwili wypędzenia okupantów z terenów polskich.
Na początku listopada 1918 roku wstąpił do WP. Służył w grupie gen. Rydza-Śmigłego w Lublinie, w której organizował oddział służby technicznej. W sierpniu 1919 roku został powołany do MSWojsk. w celu zorganizowania szkolnictwa saperskiego. Organizował Kościuszkowski Obóz Szkolenia Saperskiego w Warszawie i kierował nim do 1923 roku. W 1920 roku w czasie inwazji bolszewickiej został kierownikiem grupy fortyfikacyjnej pozycji tyłowej II-A. Przy pomocy pododdziałów saperów i szkolnych KOSS rozbudował pozycje obronne na liniach: rz. Narwi - od Osowca do Łomży, rz. Bug - na odcinku Ostrów-Komorowo i rz. Wisły - na przedpolach Pragi. W 1921 roku ukończył kurs dla wyższych dowódców saperów, po którym został wyznaczony na stanowisko komendanta KOSS. Po reorganizacji tego ośrodka, w latach 1923-1924, był szefem I wydziału w Departamencie V Inżynierii i Saperów MSWojsk. Następnie, do 1926 roku był szefem Inżynierii i Saperów DOK VIII, a do 1932 roku - inspektorem fortyfikacji Sztabu Głównego. W 1933 roku został zwolniony z wojska, ze względu na osiągnięty wiek.
Odznaczony: OVM V kl., trzykrotnie KW, KN, medalem "Polska Swemu Obrońcy" i innymi.
źródło biografii: Zdzisław Barszczewski "Sylwetki saperów", Dom wydawniczy BELLONA, Warszawa 2001